اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی آیین رفتار حرفه ای
- هدف این مجموعه، ارائه راهنمایی های لازم درباره رفتار حرفه ای، شامل اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی، عمومی و اصول بنیادی است که باید توسط کلیه حسابداران حرفه ای، به منظور دستیابی به هدف های مورد نظر حرفه حسابداری رعایت شود.
- در اساسنامه قانونی سازمان حسابرسی، مصوب ۱۷ شهریور ۱۳۶۶، ” تدوین اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی ” به عنوان بخشی از وظایف سازمان تعیین شده است. اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی شامل استاندارد های حسابداری، استاندارد های حسابرسی، آیین رفتار حرفه ای و رهنمود های مربوط است. اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی پس از تصویب مراجع ذیصلاح سازمان لازم الاجرا می شود. احکام آیین رفتار حرفه ای در مورد کلیه حسابداران حرفه ای به یک میزان معتبر است، مگر در مواردی که خلاف آن تصریح شده باشد.
کلیات اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی
- ویژگی های هر حرفه عبارت است از:
الف- پذیرش وظیفه خدمت به جامعه
ب- وجود حداقل شرایط از پیش تعیین شده برای ورود به حرفه، از جمله مهارت های تخصصی لازم که از طریق آموزش و تجربه بدست می آید
پ- پایبندی اعضای حرفه به مجموعه از اصول، ضوابط و ارزش های مربوط در آن حرفه.
- در اساسنامه ( یا عناوین مشابه ) تشکل های حرفه ای حسابداری و حسابرسی باید چگونگی رعایت مفاد آیین رفتار حرفه ای پیش بینی و نحوه ی نظارت بر رعایت مفاد آن مشخص شود.
- اصطلاحات بکار رفته در این مجموعه، دارای مفاهیم زیر است :
اصطلاحات اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی
الف- تشکل حرفه ای عبارت از جامعه حسابداران رسمی و یا هر جامعه، انجمن و سازمان حرفه ای حسابداری و حسابرسی ثبت شده در ایران است.
ب- حسابدار حرفه ای شخص حقیقی یا موسسه ای است که عضو یک تشکل حرفه ای باشد.
پ- حسابدار حرفه ای مستقل حسابدار حرفه ای است که خدمات حرفه ای خود را مستقلا به عموم ارائه میکند. این عنوان درباره حسابداران حرفه ای شاغل در موسسات حرفه ای نیز بکار می رود.
ت- حسابدار حرفه ا ی تحت استخدام حسابدار حرفه ای است که برا ی ارائه خدمات حرفه ای خود، به عنوان یک شخص حقیقی در استخدام یک کارفرما ( به استثنای موسسات حرفه ای ) است.
ث- خدمات حرفه ای هرگونه خدمات حسابداری، حسابرسی، مالیاتی، مشاوره ی مدیریت و مدیریت مالی است که توسط حسابداران حرفه ای ارائه میشود و انجام آن مستلزم بکارگیری دانش حسابداری و مهارت های مرتبط با آن است.
ج- آگهی اطلاع رسانی به عموم، درباره معرفی حسابدار حرفه ای و خدمات وی است که با هدف برتر جلوه دادن آن حسابدار حرفه ای انجام نگرفته و جنبه تبلیغات نیز نداشته باشد.
چ- تبلییغات اطلاع رسانی به عموم، با نگرش جلب مشتری، درباره خدمات و مهارت هایی است که توسط حسابداران حرفه ای ارائه میشود.
ح- گزارشگری حرفه ای کاری است که مستلزم اظهار نظر حرفه ای نسبت به اطلاعات مالی به وسیله حسابدار حرفه ای مستقل می باشد.
منافع عمومی
- پذیرش مسئولیت در قبال جامعه از ویزگی های شاخص هر حرفه است و مقبولیت هر حرفه به میزان مسئولیتی بستگی دارد که آن حرفه در جامعه به عهده میگیرد. جامعه ای که حرفه حسابداری با آن سروکار دارد متشکل ازصاحبکاران، سرمایه گذاران، دولت، اعتباردهندکان، کارکنان، کارفرمایان و سایر اشخاصی است که در جهت تصمیم گیری های آگاهانه خود به نتایج کار حسابداران حرفه ای اتکا میکنند. چنین اتکایی برای حرفه حسابداری در قبال حفظ منافع عمومی ایجاد مسئولیت میکند.
- مسئولیت حسابدار حرفه ای تنها به تامین نیازهای صاحبکار یا کارفرما محدود نمیشود و رفع نیاز های طیف وسیعی از اشخاص را در برمی گیرد. به همین دلیل استانداردهای حرفه ای به نحو چشمگیری تحت تاثیر ملاحضات منافع عمومی، تدوین میشود. برای مثال :
منافع عمومی
الف- حسابرسان مستقل با اظهارنظر درباره صورت های مالی برای سرمایه گذاری و اعطای تسهیلات مالی کمک میکنند.
ب- مدیران مالی با انتخاب راه کارهای مناسب، امکان استفاده موثر و کارآ از منابع واحدهای اقتصادی را فراهم میکنند.
پ- حسابرسان داخلی اطمینان بیشتری نسبت به سیستم کنترل های داخلی فراهم می آورند و در نتیجه قابلیت اتکای اطلاعات تهیه شده برای خارج از واحد اقتصادی افزایش می یابد.
- حسابداران حرفه ای نقش با اهمیتی در بهبود وضعیت اقتصادی جامعه ایفا میکنند، برای مثال استفاده کنندگان، در زمینه های حسابداری و گزارشگری مالی، مدیریت مالی و مشاوره های حرفه ای مناسب و قابل قبول درباره بسیاری از موضوعات تجاری و مالیاتی، به خدمات حسابداران حرفه ای اتکا میکنند.
- حفظ اعتماد عمومی به حرفه حسابداری تا زمانی میسر است که حسابداران حرفه ای خدمات خود را در سطحی ارائه کنند که شایسته اعتماد جامعه باشد، از این رو خدمات حرفه ای حسابداری حرفه ای باید در بالاترین سطح ممکن و با رعایت ضوابطی ارائه شود که تداوم انجام این خدمات با کیفیت مناسب را تضمین کند.
اهداف حرفه حسابداری
- از دیدگاه آیین رفتار حرفه ای، اهداف حرفه حسابداری عبارت از دستیابی به بهترین اصول و ضوابط حرفه ای، اجرای عملیات در بالا ترین سطح ممکن، بر اساس اصول و ضوابط مذکور و به طور کلی تامین منافع عمومی است. تحقق این اهداف مستلزم تامین موارد زیر است :
الف- اعتبار : جامعه به اطلاعات و سیستم های اطلاعاتی قابل اتکا و معتبر نیاز دارد.
ب- حرفه ای بودن : افراد حرفه ای در زمینه حسابدار ی حرفه ای باید به سادگی توسط صاحبکاران، کارفرمایان و سایر اشخاص ذینفع، قابل تشخیص و شناسایی باشند.
پ- کیفیت خدمات : اطمینان از اینکه کلیه خدمات ارائه شده توسط حسابداران حرفه ای با بالاترین کیفیت ممکن انجام می شود.
ت- اطمینان : استفاده کنندگان از خدمات حسابداران حرفه ای باید مطمئن شوند چارچوبی برای رفتار حرفه ای وجود دارد که ناظ بر ارائه آن خدمات می باشد.
اصول بنیادی
- لازمه دستیابی به اهداف حرفه حسابداری توسط حسابداران حرفه ای، پایبندی به اصول بنیادی زیر است :
الف- درستکاری : حسابدار حرفه ای در انجام خدمات حرفه ای خود باید درستکار باشد.
ب- بیطرفی : حسابدار حرفه ای باید بیطرف باشد و نباید اجازه دهد هرگونه پیش داوری، جانبداری ، تضاد منافع یا نفوذ دیگران ، بیطرفی او را در ارائه خدمات حرفه ای مخدوش کند.
پ- صلاحیت و مراقبت حرفه ای : حسابدار حرفه ای باید خدمات حرفه ای را با دقت ، شایسگی و پشتکار انجام دهد. وی همواره موظف است میزان دانش و مهارت حرفه ای خود را در سطحی نگاه دارد که بتوان اطمینان حاصل کرد ، خدمات وی به گونه ای قابل قبول و مبتنی بر آخرین تحولات در حرفه و قوانین و مقررات ارائه می شود.
ت- رازداری : حسابدار حرفه ای باید به محرمانه بودن اطلاعاتی که در جریان ارائه خدمات حرفه ای خود بدست می آورد توجه کند و نباید چنین اطلاعاتی را بدون مجوز صریح صاحبکار یا کارفرما ، استفاده و یا افشا کند ، مگر آنکه از نظر قانونی یا حرفه ای حق و یا مسئولیت افشای آنرا داشته باشد.
ث- رفتار حرفه ای : حسابدار حرفه ای باید به گونه ای عمل کند که با حسن شهرت حرفه ای او سازگار باشد و انجام اعمالی بپرهیزد که ممکن است اعتبار حرفه را خدشه دار کند.
ج- اصول و ضوابط حرفه ای : حسابدار حرفهای باید خدمات حرفه ای را مطابق اصول و ضوابط حرفه ای مربوط انجام دهد و همچنین درخواست های صاحبکار یا کارفرمای خودرا به گونه ای با مهارت و دقت انجام دهد که با الزامات درستکاری ، بی طرفی و در مورد حسابداران حرفه ای مستقل با استقلال وی نیز سازگار باشد.
احکام
- اگرچه اهداف و اصول بنیادی ارائه شده جنبه کلی دارد و ناظر به موارد خاص نیست، اما ” احکام ” رهنمودهایی درباره نحوه کاربرد اهداف و اصول بنیادی مزبور را برای موقعیت هایی ارائه میکند که حسابداران حرفه ای در حین کار با آن مواجه میشوند.
- احکام به سه بخش تقسیم میشود :
الف- قابل اجرا در مورد کلیه حسابداران حرفه ای ، مگر در مواردی خاص که مستثنی شدهاست.
ب- قابل اجرا در مورد حسابداران حرفه ای مستقل
پ- قابل اجرا در مورد حسابداران حرفه ای تحت استخدام که در شرایط ویژه ای ممکن است به حسابداران حرفه ای مستقل شاغل در موسسات حرفه ای نیز تعمیم یابد.
